● روایت تاریخ
می‌گویند مردم فین کاشان در سال ۱۱۳هجری قاصدی را به نام عامربن ناصرفینی به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودند و از او درخواست پیشوایی را داشتند.
امام فرزند خود سلطانعلی برادر امام صادق را رهسپار ایران و شهرکاشان کرد.
امامزاده به کاشان رسید و در محله فین بزرگ ساکن شد و تابستان‌ها به دلیل گرمی هوا به منطقه اردهال می‌رفت.
چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینکه امامزاده سلطانعلی از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاکم اردهال که زرین کفش بارکرسفی نام داشت شد.
زرین کفش با دستور ارزق والی قم تصمیم به کشتن امامزاده سلطانعلی گرفت و به امام و یارانش در دربند ازناوه حمله می کند و در جنگی ۱۰ روزه که در اوایل مهر ماه بوده است با امام رویارویی میکند که در این جنگ نیروهای امامزاده سلطانعلی بسیاری از افراد دشمن را از بین می برند و در نهایت زرین کفش حیله می‌اندیشد و چهل تن از زنان و دختران کلجاری را برهنه به میدان جنگ می‌فرستد که امامزاده عقب نشینی میکند و در پناه سنگی در دربند ازناوه به نماز و دعا می‌پردازد.در این هنگام افراد دشمن به امامزاده سلطانعلی و یارانش حمله می‌کنند و همه را شهید می‌کنند.
خبر شهادت به مردم کاشان و محله فین میرسد.
مردم فین کاشان چوب و چماق به دست راه می افتند و به منطقه میرسند و دشمنان را نابود می‌کنند و امامزاده سلطانعلی را در قالیچه‌یی می‌پیچند و در نهری کنار شاهزاده حسین غسل داده و سرو سینه زنان در حالی که چوب و چماق به دست دارند در اردهال به خاک می‌سپارند و هرساله در سالروز شهادت امامزاده سلطانعلی،جمعه دوم مهرماه به اردهال می روند و مراسم سالگرد را اجرا می‌کنند.
● مراسم در حال حاضر
دومین جمعه مهر ماه هر سال بزرگان فین در حرم امامزاده قالی متبرکه را از بزرگان روستای خاوه (یکی از روستاهای اطراف) تحویل می‌گیرند.
قالی را با شور و حال وصف ناپذیری از صحن صفا به سوی نهر تاریخی شاهزاده حسین حرکت میدهند.
در آن مکان اهالی فین با چوب دست‌هایشان آب نهر را به قالی می‌پاشند،سپس از مسیر دیگری قالی را با شور و حال سابق به صحن فینی‌ها می‌آورند و آن را به بزرگان تحویل میدهند و آنان قالی را در محفظه‌یی تاسال بعد نگاه می دارند.نزدیک به دوازده چوبدار در صحن شاهزاده حسین گرد هم می‌آیند و چوبهایشان را در هوا تکان میدهند و اشعار مذهبی می‌خوانند.به مرور اهالی فین با چوبهایشان برای شرکت در مراسم جمع می‌شوند.فینی‌ها وارد صحن صفا می‌شوند و با سر دادن ندای حسین حسین به خونخواهی امامزاده می‌پردازند.
وقتی میزان نفرات به حد نصاب رسید هیات امنا گزارش‌هایی را در ارتباط با تعمیرات و سایر اقدامات عمرانی صورت گرفته به مردم ارایه می‌کنند.
پس از قرائت گزارش‌ها،برنامه لغتنامه و مرؤیه‌خوانی انجام میشود و بعد از آن مراسم قالیشویان آغاز میشود.
گفتنی است از افرادی که مورد لعن قرار می‌گیرند یکی چراغ کوش کرمه است،وی همان زرین کفش است که امامزاده را به شهادت رساند او بعد از شهید کردن حضرت به روستایی گریخت و به خانه پیرزنی رفت،چراغ خانه او را خاموش کرد و در تنور منزل او پنهان شد.اهالی بعد از مدتی او را یافته و به سزای عملش میرسانند.قوکله جاری هم از افرادی است که مورد لعن قرار میگیرد. او از ماموران حکومتی بوده که زیر نظر زرین کفش جنایات بیشماری را مرتکب شده است.
می‌گویند وقتی امامزاده درحال پیروزی بوده‌اند،او چند تن از افراد خود را عریان میکند؛ یاران حضرت که نمی‌خواستند شاهد زشتی‌ها باشند از آنها روی می‌گردانند و سپاهیان زرین کفش آنان را به شهادت میرسانند.
بررسی‌های تاریخی نشان میدهد علت اینکه همه ساله دومین جمعه مهرماه جلالی مراسم قالیشویان برگزار میشود ریشه در آیین‌های مهرپرستی ایرانیان باستان دارد.با ظهور دین اسلام،برخی از آیین‌های نیک ایرانیان همچون جشن نوروز در میان مسلمانان نیز رواج پیدا کرد و برخی از آیین‌ها در قالب ستنهای اسلامی ظهور کرد.واقعه ی شهادت حضرت علی بن محمدباقر(ع) که در جمادی الثانی سال ۱۰۶ قمری اتفاق افتاده همزمان با دومین هفته مهرماه سال شمسی بوده که آیین جشن و پایکوبی مهرگان در ایران برپا می‌شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار میکردند و به نظر میرسد به هنگام شهادت حضرت،مردم سرگرم برگزاری جشن بودند ولی به محض شنیدن خبر شهادت سراسیمه خود را به مشهد اردهال میرسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهرماه) به احترام شهادت فرزند امام پنجم مراسم قالیشویان را که شباهتی با جشن آبریزان و آیین مهرگان دارد برگزار می‌کنند.
● بنای امامزاده
بنای امامزاده سلطانعلی به اواخر قرن چهارم هجری میرسد یعنی دوره بوییه و در دوره‌های مختلف بناهایی ساخته میشود تا زمان صفویه که به اوج خود میرسد.
بقعه و بارگاه امامزاده سلطان علی ابن امام محمد باقر(ع) بنای بسیار ارزشمندی است که در دوره آل بویه توسط خواجه مجدالدین ابوالقاسم کاشانی(از اهالی منین) در اواخر قرن پنجم احداث گردید.در سال ۵۳۵ هجری خواجه مجدالدین در همان مکان وفات یافت و در آستانه حضرت به خاک سپرده شد.سیدابوالرضا راوندی یکی از بزرگ‌ترین علمای امامیه اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری در دیوان خود قصیده‌یی به زبان عربی در تجلیل از گنبد و بارگاه امامزاده و خواجه مجدالدین آورده است.وی نقل کرده،زمانی که خواجه مجدالدین می‌خواست بنا را بنیان کند،حکام اهل سنت با وی مخالفت کردند.
از این رو خواجه،مقادیر هنگفتی پول و هدیه به آنان میدهد تا موافقتشان را بگیرد.
آثاری از دوران سلجوقی و همچنین درهای چوبی متعلق به قرون ۷، ۸، ۹ هجری در بنا موجود است.
در اصل حرم امامزاده متعلق به سال ۹۵۰ هجری است که توسط شاه طهماسب سوم صفوی وقف شده است.
گنبد امامزاده با طرح اسلیمی کاشی‌های زرد رنگ آن،این بنا را در میان تمام بقاع کشور منحصر به فرد کرده است.
بنای امامزاده سه صحن بزرگ دارد:یکی صحن صفا که در دوره سلجوقی شکل گرفته است و دیگری صحن فینی‌ها و صحن آخر هم صحن قمی‌ها.که در اواخر قرن پنجم هجری توسط خواجه مجدالدین درآن مکان احداث شده است.در دوران شاه طهماسب صفوی نیز ایوان بزرگی در این بنا احداث شد که طراحی اولیه آن متعلق به هنرمند نامی کشورمان رضا عباسی است.در دوران شاه سلطان حسین صفوی و دوره قاجاریه هم قسمت‌هایی به بنا اضافه شد.اخیراً هیات امنایی به ریاست فرماندار شهرستان‌کاشان و عضویت روسای سازمان میراث فرهنگی و اوقاف و شهرداری‌کاشان شکل گرفته است که در حال انجام اقدامات عمرانی خوبی هستند.بقعه مبارکه یکی از موزه‌های تمام و کمال معماری اسلامی کشورمان است که ازنظر نقاشی،کار روی چوب،کاشیکاری،آینه‌کاری و...محل تأمل بسیار است.
این آئین سنتی مذهبی (قالی شویی) مشهد اردهال کاشان به عنـوان دهمین میـراث معنـوی ایـــران در یونسکو ثبت شده است.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
