اول ترجمه آیه:

مسلمانها!

در داد و ستدهایی که مدت دارد بنویسید.حتما از بین شما یک کاتب عادل بنویسد. وقتی به کاتب گفتند:بیا بنویس،ناز نکند.وقتی خدا به تو علم داده تو هم علمت را در اختیار دیگران قراربده.(اگر سندی خواستند برایشان بنویس).خوب کاتب ازچه کسی بشنودتا بنویسد؟

بایدبدهکار بگوید.چون طلبکار ممکن است زیاد بگوید.املاء کند آن کسی که حق به گردنش است.بدهکار هم تقوا داشته باشد و مال مردم را کم نگذارد.اگر بدهکاری که میخواهد املاء کند خل باشد،ضعیف باشد و نتوانست املاء کند،یا لال باشد،ولیش باید املاء کند. ولی هم سوء نیت نداشته باشد و عادل باشد.در تنظیم اسناد تجاری دو تا شاهد اختیار کنید.دو تا شاهد بگیرید که دوستشان دارید.(علت اینکه دو تا شاهد می‌گیریم این است که اگر یک شاهد یادش رفت دیگری یادش بیاید.) وقتی به شاهد گفتند:بیا وگواه باش،ناز نکند.خسته نشوید اگر بگویند بنویسید.چه چیز کوچک و چه چیز بزرگ.

نکات:

ثبت و نوشتن مسایل نشانه محکم کاری است.مدت پرداخت باید مشخص باشد:

«إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى».زمانبندی در اسلام خیلی مهم است.اگر حاجی‌ها کوچکترین خلافی انجام بدهند گاهی گوسفند و شتر باید قربانی کنند. بزرگترین خلاف حاجی‌ها این است که شب عید قربان یک دقیقه زودتر از غروب از عرفات بیرون بیاید.یک ثانیه قبل از ظهر،نماز باطل است.یک ثانیه هم قبل از افطار غذا خوردن،روزه را باطل می‌کند.جالب اینجاست که در زمان جاهلیت فرموده:بنویسید! خیلی مهم است.زمانی که در کل مکه هیچ باسوادی نبود،در کل جزیرة العرب هم۱۷ تا باسواد بود.در آن زمان جاهلیت می‌فرماید:بنویس! (آن هم ۵ بار.(

باید نویسنده شخص ثالثی باشد:«وَ لْیَکْتُبْ بَیْنَکُمْ کاتِبٌ بِالْعَدْلِ» شخص ثالث و بیطرف بنویسد. «وَلا یَأْبَ کاتِبٌ أَنْ یَکْتُبَ» اگر از کاتب خواستند بنویسد،او نباید ناز کند.زکات علم خدمت به مردم است.این کاتب هم بایدعادل باشد.«کَما عَلَّمَهُ اللَّهُ»یعنی همانطور که خدا به شما داده است. طبقه موازین الهی بنویسید.خدا به تـو داده تو هم به دیگران بده.این هم یکی از راههای تحریک و ایجاد انگیزه است.خداوند به پیامبرش می‌فرماید:یادت هست که خودت هم یتیم بودی؟! «أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتیماً فَآوى‏»ضحى/۶،«فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ«ضحى/۹ یادت می‌آید که خودت هم بی پول بودی.خلاصه یادت نرود.مسئله مهمی است.در جایی مؤمنین کفار را مسخره می‌کردند، آیه نازل شد:چرا آنها را مسخره می‌کنید،یادتان رفته که خودتان هم کافر بودید؟! «قالَ لَقَدْ کُنْتُمْ أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمْ فی‏ ضَلالٍ مُبینٍ» انبیاء/۵۴ کاتب باید حقوقدان باشد و باید اطلاعات حقوقیش زیاد باشد. بعد ممکن است بعد از شهادت آمدند ما را کتک زدند.

می‌فرماید:«وَ لا یُضَارَّ کاتِبٌ وَ لا شَهیدٌ«:کاتب نباید ضرر کند شاهد هم همینطور.یعنی باید پول قلم و نرم افزار و...را باید به او داد.حکومت اسلامی باید جان او را بیمه کند.قاضی‌های رده بالا باید محافظت شوند.و کسی حق ندارد او را تحقیر کند.«وَ لْیُمْلِلِ الَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ»شاهد هم می‌گوید:«مِمَّنْ تَرْضَوْنَ»یعنی هرچه بدهکار بگویدآن راباید کاتب بنویسد.از این فهمیده می‌شود که از نظر حقوقی اقرار علیه خود انسان جایز است.

املاء و املال یکی هستند.در اقرار علیه خود نباید سوء استفاده کند.می‌گویند:قانون خوب قانونی است که بن بست نداشته باشد.در اسلام اصلابن بست نداریم.یک قاعده‌ای دراختیار مجتهداست مثل قاعده«لَا ضَرَرَ وَ لَاضِرَارَ»(کافی،ج‏۵،ص‏۲۹۳)،مثل قاعده حرج.که هرجا بن بست شد از آنها استفاده کند.می‌گویند:اگر طرف سفیه بود یا ضعیف بود ولی‌اش باید به جای او کارش را انجام دهد.ولیش کیست؟ پدر و پدربزرگ.در غیر اینصورت حاکم شرع.اگر این آقایی که بدهکار است سفیه یا ضعیف بود و توان تنظیم سند را نداشت یا استطاعت نداشت که املاء کند،ولیش بنویسد و او هم نباید سوء استفاده کند.یعنی ولی باید عادل باشد.یعنی دلسوزی بیجا ممنوع.گاهی وقتها از کور یا کر بودن برخی سوء استفاده می‌شود.ممکن است قاضی یا ولی دلش به حال او بسوزد.قرآن می‌فرماید:به تو هیچ ربطی ندارد! شما حق را بگویید.اگر بدبخت است از طرف کمیته امداد کمکش کنید:«إِنْ یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقیراً فَاللَّهُ أَوْلى‏ بِهِما» نساء/۱۳۵ اگر بنز بود یا ژیان به شما ربطی ندارد،از چراغ قرمز که رد شد جریمه‌اش کن.هیچ ربطی به شما ندارد.آن حسابش جداست؛بعد می‌فرماید:«وَ اسْتَشْهِدُوا شَهیدَیْنِ»دو تا شهید بیاورید.در زنا ۴ تا شاهد میخواهد.چون در زنا دو نفر باید مجازات شوند.«مِنْ رِجالِکُمْ» شاهد هم باید مرد باشد.باید مؤمن باشد زیرا فرموده«رِجالِکُمْ» کم یعنی از شما مؤمنین باشد.حالا اگر مرد نبود اسلام بن بست ندارد.یک مرد و دو تا زن شهادت بدهند.حالا چرا زن دوتا؟ ! در جاهایی که اسلام حق زن را نصف کرده همین است.چرا؟ مثلا گفته ارث نصفه.اگر۳۰تومان ارث بود میگوید:۲۰ تومان برای پسرها و۱۰تومان برای دخترهاست.امااسلامی که گفته زن۱۰تومان چون هیچ خرجی به گردنش نیست،میگوید:این۱۰تومانت را پس انداز کن و برو ازدواج کن.یک پسر هم با او ازدواج می‌کند و۲۰ تومان آن پسر وارد زندگی هر دو می‌شود.مسایل عاطفی طوری است که زن به خاطر اینکه مادر است و مادر هم عاطفه می‌خواهد،فرموده: دو تا زن.چون در قضاوت خشونت و قلدری لازم است.قاضی باید پررو باشد؛مجرمی را آوردند شلاق بزنند،طرف ۳ تا زیادی زد! حضرت فرمود:چند تا زدی؟! گفت: ۳ تا زیادی زدم.حضرت شلاق را از او گرفت و ۳ تا هم به او زد.ما وقتی حکومتمان حکومت اسلامی است که دو تا قاضی هم شلاق بخورند.

حالا ما چه کنیم که خدا توفیقمان بدهد.ما هر کاری می‌کنیم«آب در هاون کوبیدن است.»قرآن می‌فرماید:هرکه میخواهدخداوند توفیقش بدهد:«إِنْ یُریدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُما»اگر میخواهید خدا به شما توفیق بدهد باید خودتان را اصلاح کنید:«وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ» عنکبوت/۶۹ هرکه برای ما تلاش کند او را هدایت می‌کنیم.

آیه قشنگی در قرآن است.فرمود:«إِنِّی خَشیتُ أَنْ تَقُولَ فَرَّقْتَ بَیْنَ بَنی‏ إِسْرائیلَ وَ لَمْ تَرْقُبْ قَوْلی‏» طه/۹۴ ترسیدم که به من بگویی: چرا بین بنی اسراییل تفرقه انداختی؟ گفتم: گوساله پرست شوند و یکدست باشند بهتر از آن است که خداپرست باشند.و با هم شاخ بشاخ شوند.این آیه خیلی مهم است.این آیه برای وحدت خیلی زور دارد.ما باید از بعضی چیزها بگذریم.الحمدلله با اینکه 10 میلیون سنی در ایران است هیچ جنگی بین شیعه و سنی اتفاق نیفتاده است.و از این نظر کشور ما نمونه است.

«بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ»آل عمران/۱۹۵ ما از شماییم و شما هم از مایید.نباید تفرقه باشد.حدیث داریم: حضرت مهدی(ع) زمانی ظهور میکند که تمام زنهای خانه دار از نظر فکر قضاوت بتوانند قاضی باشند.یعنی وقتی دعوا می‌شود بفهمند حق با کیه.ما باید رشدمان بالا برود.