او نزد استادان فراوان چون:حسن بن حمزه طبری ابوغالب رازی و ابوبکر جعابی درس آموخت و خود از شاگردان شیخ صدوق بود.

او در رشته‎هاى مختلف تلاش فراوان به خرج داد و نزدیک به دویست اثر که میتوان گفت دائرة‎ المعارفى از تشییع را در خود دارند،تألیف کرد.نجاشی که یکی از شاگردان بزرگ مکتب اوست 171 جلد کتاب از تالیفات شیخ را ذکر کرده است و به طور کلی آثار وی را در سه دسته فقه،علوم قرآنی و علم کلام و عقاید طبقه‎بندی کرده است.

از این میان،بیست اثر مربوط به امامت و فلسفه سیاسى امامت در شیعه و مقوله غیبت امام دوازدهم است.شیخ مفید با اقتدار و احترام فراوان زندگى کرد و در سوم رمضان 413 هجرى در بغداد در گذشت و با شرکت هشتاد هزار تن تشییع شد و در حرم امام جواد دفن گردید.

امام زمان(عج)در توقیعی در رثای این عالم فرزانه ابیاتی سرودند:لاصوت الناعی بفقدک انه...ای کاش خبردهنده مرگ،خبر فقدان تو را نیاورد که مردن تو روزی است که برای آل محمد مصیبت بزرگی است.اگر چه تو در میان خاک قبر پنهان شدی.علو و دانش خداپرستی در تـو اقامت گزیده است.قائم المهدی خوشحال می‎شد هرگاه تو از انواع علوم تدریس می‎کردی.

شیخ مفید از کسانى بود که با امام زمان(عج)در ارتباط بود و حدود سى نامه براى او نوشته و او را در نامه‎هایش برادر خود خطاب کرده است.نامه‎ای از طرف امام زمان برای شیخ فرستاده شد. امام در آن نامه شیخ را اینگونه خطاب فرمودند:

این نامه‎ای است به برادر راستگو و درستکار و دوست مخلص ما کسی که در یاری ما کوتاهی نکرده و وفا را رعایت کرده است.

توقیع دیگری که امام در پنج‎شنبه 23 ذیحجه مرقوم فرمودند آمده است:

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام الله علیک ایها الناصر للحق الداعی الیه بکلمه الصدق...؛

بنام خداوند بخشنده بخشایشگر،سلام خدا بر تو ای یاری کننده حق و دعوت کننده به سوی او از کسی که با صدق و راستی به سوی خدا دعوت می‎کنی."

در طول 30 سال،30توقیع و نامه از سوى دوازدهمین امام برای شیخ مفیدنوشته شده است که در عنوان بسیاری این جمله دیده می‎شود؛ "برادر گرامی و استوار؛ شیخ مفید."

یک بار شیخ مفید فتوایی را به طور غیر عمد به اشتباه جواب داد و امام زمان(عج)با پیغامی آن را اصلاح کرد،پس از مدتی شیخ آگاه شد و در پی آن از دادن فتوا منصرف گردید ولى نامه‎اى از سوى امام زمان(عج)رسید که در آن خطاب به شیخ نوشته بود:"بر شماست که فتوا بدهید و بر ماست شما را استوار کرده و نگذاریم در خطا بیفتید."

در باره منزلت معنوى شیخ همین بس که:

در خواب دید که حضرت فاطمه که دست امام حسن و امام حسین را در دست داشت به سراغ شیخ آمد و خطاب به شیخ گفت:«ای شیخ به این دو فقه بیاموز.»

ساعتی بعد حیرت شیخ برطرف شد،چرا که مادر سید مرتضی و سید رضی ـ دو عالم بزرگ شیعه - را دید که دست دو فرزند خود را در دست دارد و به سراغ او آمد و گفت: ای شیخ به این دو فقه یاد بده.