2.یادمان طلائیه

حدود 45 کیلومتری جاده اهواز-خرمشهر سه راهی طلائیه قرار گرفته است یک جاده فرعی به سمت غرب و تا نزدیکی مزر ایران و عراق شما را به پاشگاه طلاییه می‌رساند که این نقطه تا شعاع چند کیلومتری منطقه طلاییه نامیده می شود.طلاییه یکی از محورهای مهم عملیاتی خیبر و بدر بوده است که بعد از دفاع مقدس مقری برای جستجوی پیکر مطهر شهدا در این منطقه دایر شد،در یکی از این حسینیه ابوالفضل(ع) بنا شده که به عنوان یادمان شهدای این منطقه اکنون میزبان زایران کربلای طلاییه می‌باشد.

3.یادمان دهلاویه

روستایی در غرب سوسنگرد که در جریان هجوم دشمن،پس از 10 روز دفاع سرسختانه درتاریخ 24/7/59 اشغال شد.درطی عملیات‌های رزمندگان،ستاد جنگ‌های نامنظم به فرماندهی شهید مصطفی چمران تلاش‌هایی برای آزادی مناطق اشغال شده انجام دادند و سرانجام در تاریخ 27/6/60 در عملیاتی به نام آیت‌الله مدنی (اولین شهید محراب در تبریز) دهلاویه آزاد شد.در نزدیکی این روستا یادمانی واقع شده که محل شهادت دکترچمران(وزیر دفاع و نماینده مجلس) به همراه تنی چند از همرزمانش می‌باشد.هر چند زیارت قبور خواهران معصومی که به صورت جمعی مدفون این سرزمین شدند نیز خالی از لطف نیست.

4.یادمان هویزه

شهر هویزه در 10 کیلومتری جنوب غربی سوسنگرد،مرکز یکی از بخش‌های دشت آزادگان است.دشمن در آغازجنگ با اشغال شمال وشرق هویزه،عملا آن را محاصره کرد.درعملیات هویزه در 15/10/59 رزمندگان از این منطقه نفوذ کردند و به محل استقرار دشمن درجنوب کرخه هجوم بردندو 800 نیروی عراقی را اسیر کردند که این تعداد تا آن روز جنگ،بی‌سابقه بود.اما با شروع پاتک‌های دشمن،نیروهای خط مقدم عملیات که گروهی از پاسداران هویزه،حمیدیه و اهواز و گروهی از داشجویان پیرو خط امام بودند در محاصره قرار گرفتندو تعدادی از آنان ازجمله سیدحسین علم‌الهدی فرمانده سپاه هویزه به شهادت رسیدند. در طی عملیات بیت‌المقدس در اردیبهشت 1361 منطقه هویزه با رمز یا علی بن ابی‌طالب علیه‌ السلام آزاد شدو پیکر عزیز این شهدا درمکانی که امروز به عنوان یادمان شهدای هویزه میزبان زایرین می‌باشد کشف شد.

5.یادمان فتح‌المبین

در اولین روزها‌ی جنگ،دشمن تا پشت رودخانه کرخه جلو آمد و در حاشیه کرخه که مشرف به شهر شوش و جاده‌ اندیمشک اهواز بود مستقر شد.حضور رزمندگان اسلام در این جبهه،با شکل‌گیری خط دفاعی و اجرای عملیاتی تحت عنوان امام مهدی علیه‌السلام در سال 1360، مقدمه اجرای عملیات فتح‌المبین شد.در جریان این عملیات تعدادی از نیروهای اسلام که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در شیارهای المهدی،شیخی و شلیکا را داشتند با سنگرهای کمین دشمن درگیر شدند که منجر به شهادت تعدادی از رزمندگان شد.مزار شهدای گمنام عملیات فتح‌المبین و سنگرها و شیارهای به جای مانده آن زمان بیانگر حماسه‌ای است که شیرمردان الهی در آن جا خلق کردند.

6.فکه

این منطقه در شمال غرب استان خوزستان قرار گرفته است.فکه از شمال به منطقه چنانه،از غرب به خط مرزی و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود می‌شود.

منطقه فکه رملی و سرزمین شن‌های روان است.دشمن بعد از اشغال منطقه در آن،16 رده موانع در مقابل رزمندگان اسلام ایجاد کرده بود.درعملیات والفجرمقدماتی رزمندگان پس ازنبردی سخت در محاصره دشمن افتادند و عده‌ای از نیروها نیز مجبور به عقب‌ نشینی شدند.این منطقه مزین به خون شهدای عملیات‌های والفجر مقدماتی،والفجر یک و سرداران شهید همچون حسن باقری،مجید بقایی و سید شهیدان اهل قلم سیدمرتضی آوینی و همچنین شهدای بزرگوار تفحص می‌باشد.

7.تنگه چزابه

تنگه مهم چزابه در شمال غربی شهرستان و در مسیر جاده‌ای که از مرز به طرف بستان کشیده شده بین تپه‌های رملی و هورالهویزه قرار دارد.دو جاده نظامی در دو سوی آن قرار دارد، جاده‌ای در خاک ایران که چزابه را به فکه متصل می‌کند و جاده دیگری که به شهر العماره عراق  متصل می‌شود،دهانه این تنگه 5/1 کیلومتر می‌باشد ولذا از جنبه نظامی بسیارمهم و استراتژیک است.تنگه چزابه یکی از 5 معبر اصلی هجوم ارتش عراق در ابتدای جنگ به خوزستان بود که در عملیات طریق القدس با رمز مقدس یا حسین بن علی علیه‌السلام  در آذر ماه 1361 آزاد شد.

8.اروندکنار

یکی از بخش‌های شبه جزیره آبادان است که در 48کیلومتری جنوب شرق آبادان و در انتهای جاده آبادان اروندکنار واقع شده است.این منطقه شاهد یکی از موفق‌ترین و بزرگترین نبردهای دوران دفاع مقدس می‌باشد.درعملیات والفجر8 غواصان خط‌ شکن شبانه از اروندرود گذشته،خط دشمن را شکسته و موفق به آزادسازی منطقه فاو شدند این عملیات ضربه مهلکی بر ارتش بعث عراق وارد کرد.

9.پاسگاه زید

وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه به سمت غرب(جاده شهید کاظمی) برویم پس از طی مسافتی به مزار تعدادی از شهدای گمنام عملیات رمضان می‌رسیم،منطقه زید و ایستگاه حسینیه از محورهای مهم هجوم دشمن به خوزستان بود که عراق از این طریق به جاده اهواز-خرمشهر دست یافت.این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات‌های بزرگی مانند بیت‌المقدس و کربلای 4 و 5 بوده است.

10.پادگان دو کوهه

این پادگان در فاصله 7 کیلومتری شمال شهر اندیمشک و 160 کیلومتری شهر اهواز قرار دارد.این پادگان در دوران دفاع مقدس درمنطقه جنوب به عنوان مهمترین پایگاه آماده سازی رزمندگان اسلام به شما می‌رفت.دو کوهه،عقبه عملیات فتح‌المبین بود ودر طول دوران دفاع مقدس میزبان نیروها از لشگرهای متفاوت و بالاخص لشگر حضرت رسول(ص)از تهران بود.این مکان محل استقرارسرداران شهیدچون احمدمتوسلیان،ابراهیم همت،رضا چراغی،عباس کریمی،دستواره،محسن وزوایی،سعید مهتدی و سعید سلیمانی و بسیاری از رزمندگان اسلام بوده است.

11.پادگان گلف (منتظران شهادت)

ستاد عملیات جنوب یا پایگاه منتظران شهادت در اهواز،در دوران دفاع مقدس به عنوان مرکز فرماندهی جنگ،محورهای عملیاتی خوزستان را اداره  میکرد.این ستاد در سال 1359 فعال شد تشکیل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات و عملیات،اعزام نیرو تشکیل واحدهای جنگ و حضور مسئولین نظام از مشخصات اصلی پادگان منتظران شهادت (گلف) بوده است.گلف تا پایان جنگ به عنوان پایگاه فرماندهی و هدایت جنگ مورد استفاده قرار می‌گرفت.

12.مسجد جامع خرمشهر

مسجد جامع خرمشهر که سمبل مقاومت خرمشهر شناخته می‌شود درطول 24روزمقاومت،مرکزفرماندهی وستاد نیروهای مردمی بود،وهمه هماهنگی‌ها از جمله تبادل اخبار،تجهیز، تسلیح و آموزش رزمندگان،مداوای اورژانسی مجروحین و نگهداری موقت شهدا،همگی درمسجدجامع صورت می‌پذیرفت. در عین حال سایر مساجد و حسینیه‌های شهر نیز پایگاه‌های فرعی بودند که از مسجد جامع هدایت می‌شدند.مسجد جامع به زعم آنکه از آغاز جنگ در زیر آتش موثر دشمن قرار داشت و از 24/1/59 چندین بار در آستانه سقوط قرار گرفت اما تا آخرین روز، مقاوم باقی ماند و حتی پس از سقوط پل خرمشهر که تنها راه ارتباطی به خرمشهر بود مامن و پناه نیروهایی بود که هنوز در شهر باقی مانده بودند اما آنگاه که آخرین مدافعان به آب زدند و از کارون گذشتند مسجد جامع نیز خاموش شد تا در سوم خرداد 1361 شاهد اشک شوق و شادی توأم با سجده شکر رزمندگان اسلام شود آنجا که امام فرمود خرمشهر را خدا آزاد کرد.

13.خرمشهر

این شهر مهم استراتژیک مرزی 6500 کیلومترمربع مساحت دارد. خرمشهر از شمال به اهواز،از شرق به بندر ماهشهر،از جنوب به آبادان و از غرب به مرز ایران و عراق محدود است و در زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 حدود 220 هزار نفر جمعیت داشت.

خرمشهر در طول تاریخ خود 4 بار اشغال شد که 2بار آن با اتکاء به بیگانگان و یا در برابر واگذاری بخشی از سرزمین ایران به وطن بازگشت اما در آخرین بار،بدون پشتیبانی بیگانگان و بدون واگذاری حتی یک  وجب از خاک کشورمان به مام میهن  بازگشت.خرمشهر از بعد از ظهر 21/6/59 زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت.یگان‌های دشمن در این منطقه تهاجم خود را از 3 محور آغاز کردند:

ازجنوب ایستگاه حسینیه برای بستن جاده اهواز- خرمشهر و از سمت شمال و غرب خرمشهر برای دستیابی به دروازه شهر موسوم به پلیس راه دشمن با اجرای آتش سنگین و هجوم قوای رزهی به سمت خرمشهر و محاصره آن طرح‌ریزی کرده بود که هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان،خرمشهر را نیـز به اشغال  درآورد ولی با مقاومت حماسی  مدافعان خرمشهر نه تنها دشمن در اشغال خوزستان ناکام ماند بلکه با تحمل خسارات و تلفات بسیار، بعد از 24 روز جنگ و گریز تنها توانست بخش غربی خرمشهر را تصرف کند.برای آزادسازی منطقه وسیع جنوب غربی اهواز،عملیات بیت‌المقدس از 10/12/61 آغاز شد که نهایتاً در مرحله چهارم عملیات و در تاریخ 2/2/61 خرمشهر آزاد گردید.

در روزهای پایانی جنگ و پس از پذیرش قطعنامه 598 از طرف ایران،ارتش عراق که هیچ‌گاه دست از خوی تجاوزکارانه خود برنداشته بود با تعدادی از لشگرهای خود در 21/6/67 طی تهاجمی  دیگر خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساند و 30 کیلومتر از این جاده را اشغال کرد. در حالی که خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرار گرفته بود با پیام هشدار دهنده امام خمینی(ره)و یا حضور سپاه و انبوه نیروهای بسیجی و مردمی در این منطقه،طی 3 روز درگیری و مقاومت،دشمن عقب رانده شد و حتی فرماندهان برای حمله مجدد و آزادسازی بصره نیز اعلام آمادگی کردند که حضرت امام فرمودند ما بر پیمانی که بسته‌ایم استواریم.

قابل ذکر است کرخه و شوش و دهلران و دزفول و آبادان در جنوب و مهران و قصرشیرین و نفت شهر و مریوان و سقز و بانه و...،ده‌ها مکان زیبای دیدنی در غرب و شمال غرب خود داستان مفصلی است از ناگفته‌ها.