ای چارده ساله قره‌العین / بالغ نظـر علـوم کونین

آن روز که هفت ساله بودی / چون گل به چمن حواله بودی

و اکنون که به چارده رسیدی / چون سرو بر اوج سرکشیدی

غافل منشین نه وقت بازیست / وقت هنر است و سرفرازیست

دانش طلب و بزرگی آموز / تا به نگرند روزت از روز

نام و نسبت به خردسالی است / نسل از شجر بزرگ خالی است

جائی که بزرگ بایدت بـود / فرزندی من ندارت سود

چون شیر به خود سپه‌شکن باش/ فرزند خصال خویشتن باش

دولت‌طلبی سبب نگه‌دار / با خلق خدا ادب نگه‌دار

آنجا که فسانه‌ای سکالی / از ترس خدا مباش خالی

وان شغل طلب ز روی حالت / کز کرده نباشدت خجالت

گر دل دهی ای پسر بدین پند / از پند پدر شوی برومند

گرچه سر سروریت بینم / و آیین سخنوریت بینم

در شعر مپیچ و در فن او / چون اکذب اوست احسن او

زین فن مطلب بلند نامی / کان ختم شد است بر نظامی

نظم ارچه به مرتبت بلند است / آن علم طلب که سودمند است

در جدول این خط قیاسی / میکوش به خویشتن‌شناسی

تشریح نهاد خود درآموز / کاین معرفتی است خاطر افروز

پیغمبر گفت علم علمان / علم الادیان و علم الابدان

در ناف دو علم بوی طیب است / وان هر دو فقیه یا طبیب است

می‌باش طبیب عیسوی هش / اما نه طبیب آدمی کش

می‌باش فقیه طاعت اندوز / اما نه فقیه حیلت آموز

گر هردو شوی بلند گردی / پیش همه ارجمند گردی

صاحب طرفین عهد باشی / صاحب طرف دو مهد باشی

می‌کوش به هر ورق که خوانی / کان دانش را تمام دانی

پالان گریی به غایت خود / بهتـر ز کلاه‌دوزی بد

گفتن ز من از تـو کار بستن / بی کار نمی‌تـوان نشستن

با اینکه سخن به لطف آبست  / کم گفتن هر سخن صوابست

آب ارچه همه زلال خیزد / از خوردن پر ملال خیزد

کم گوی و گزیده گوی چون در / تا ز اندک تو جهان شود پر

لاف از سخن چو در تـوان زد / آن خشت بـود که پر توان زد

مرواریـدی کز اصل پاکست / آرایش بخش آب و خاکست

تا هست درست گنج و کانهاست / چون خرد شود دوای جانهاست

یک دسته گل دماغ پرور / از صد خرمن گیاه بهتر

گر باشد صد ستاره در پیش / تعظیم یک آفتاب ازو بیش