پرسش:

آیا مال و ثروت و مقام دنیوی در آخرت میتواند مایه نجات و سربلندی انسان گردد؟

پاسخ :

خدای متعال در آیات 25-29 سوره «حاقه» می فرماید:«اما كسی كه نامه عملش به دست چپش داده شده،میگوید:ای كاش! هرگز نامه اعمالم به من داده نمی شد»! (واما من اوتی كتابه بشماله فیقول یا لیتنی لم اوت كتابیه). «و ای كاش از حساب خود هرگز خبردار نمی شدم»! (ولم ادر ما حسابیه).«و ای كاش مرگ من فرا می رسید و به این زندگی حسرت بار پایان می داد»! (یا لیتها كانت القاضیه.(
آری،در آن دادگاه بزرگ،در آن «یوم البروز» و «یوم الظهور«،هنگامی كه تمام قبایح اعمال خود را برملا می بیند،فریادش بلند می شود،و پی درپی آه سوزان از دل می كشد،آهی حسرت بار، و ناله ای شرربار دارد،آرزو می كند:با گذشته اش به كلی قطع رابطه كند،آرزوی مرگ از خدا و نابودی و نجات از آن رسوائی بزرگ می نماید،همان گونه كه در آیه 40 سوره «نبأ» نیز آمده است:و یقول الكافر یا لیتنی كنت ترابا:

«كافر در آن روز می گوید:ای كاش خاک بودم و هرگز انسان نمی شدم.» سپس می افزاید:این مجرم گنهكار،زبان به اعتراف گشوده،می گوید:«مال و ثروتم هرگز مرا بی نیاز نكرد،وبه درد امروز كه روز بیچارگی من است نخورد»(ما اغنی عنی مالیه).

نه تنها اموالم مرا بی نیاز نكرد و حل مشكلی از من ننمود«كه قدرت و سلطه من نیز نابود شد و از دست رفت»! (هلک عنی سلطانیه.(
خلاصه،نه مال به كار آمد،و نه مقام،و امروز با دست تهی،و درنهایت ذلت و شرمساری،در دادگاه عدل الهی حاضرم.همه اسباب نجات قطع شده،قدرتـم برباد رفته،امیدم از همه جا بریـده است.
در این جا سرگذشت هارون الرشید كه تأكیدی است بر محتوای آیات فوق،و درس عبرتی است برای آنها كه تكیـه بـر مال و مقام كرده،سرتا پا آلـوده غـرور و غفلت و گناهند را، در خاتمه بحث  می آوریم:
در«سفینه البحار»از كتاب«نصائح»چنین نقل شده:

«هنگامی كه بیماری هارون الرشید در خراسان شدید شد،دستور داد:طبیبی از طوس حاضر كنند،و سفارش كرد:ادرار اورا با ادرارجمع دیگری ازبیماران و از افراد سالم،بر طبیب عرضه كنند، طبیب،شیشه ها را یكی بعد از دیگری وارسی می كرد تا به شیشه هارون رسید،و بی آن كه بداند مال كیست،گفت:به صاحب این شیشه بگوئید: وصیتش را بكند؛ چرا كه نیرویش مضمحل شده و بنیه اش فرو ریخته است!

هارون از شنیدن این سخن از حیات خود مأیوس شده و شروع به خواندن این اشعار كرد:

»طبیب با طبابت و داروی خود قدرت ندارد در برابر مرگی كه فرارسیده دفاع كند» «اگر قدرت دارد پس چرا خودش با همان بیماری می میرد كه سابقاً آن را درمان میكرد»؟!در این هنگام،به او خبر دادند:مردم شایعه مرگ او را پخش كرده اند،برای این كه این شایعه برچیده شود،دستور داد:چهارپایی آوردند،گفت: مرا بر آن سوار كنید،ناگهان زانوی حیوان سست شد.
گفت:مرا پیاده كنید كه شایعه پراكنان راست می گویند! سپس سفارش كرد:كفن هائی برای او بیاورند،از میان آنها یكی را پسندید و انتخاب كرد،و گفت:در كنار همین بسترم قبری برای من آماده كنید.سپس نگاهی در قبر كرد و این آیات را تلاوت نمود:(ما اغنی عنی مالیه هلک عنی سلطانیه) و در همان روز از دنیا رفت.»

تفسیر نمونه،جلد 42،صفحه 466